Uittreksels van literatuur over (kunst)onderwijs. Uittreksels van bronnen die ik voor het basisonderwijs belangrijk vind. Een uittreksel kan de start zijn tot het pakken van een boek. Een uittreksel kan nieuwsgierig maken en dan het boek oppakken... Ik maakte de uittreksels en daarmee zijn ze gekleurd.
Je kunt je zelden de luxe permitteren om alle tijd te nemen en alle informatie bijeen te garen alvorens een beslissing te nemen. Ons brein is niet toegerust om complexe kwantitatieve gegevens gezamenlijk in ogenschouw te nemen, waarschijnlijk omdat het in de eerste plaats geëvolueerd is om met sociale aangelegenheden om te gaan en om bedreigingen vanuit de omgeving te overleven. Rationeel kosten en baten rationeel benaderen is niet zoals het brein werkt.
Het reptielenbrein: gedrag wat vaak wordt uitgevoerd, wordt opgeslagen in het reptielenbrein. Gedrag dat eenmaal tot in het reptielenbrein is ingesleten, blijft zich herhalen, ook als het effect ervan negatief is. Zoogdierenbrein: deze laag regelt zaken als intuïtie, woede, angst, vreugde en verdriet. Als iets lekker is of goed voelt, gebeurt het vaker. Voelt het niet goed: ermee stoppen. Zowel het reptielenbrein als het zoogdierbrein zijn onbewust en voorwaardelijk. Neocortex: bevat taal en denken. Deze laag stuurt gedrag op basis van vooropgestelde doelen en opvattingen. Altijd in het kader van iets: als het in het kader past, is het goed en wordt het herhaald, past het niet dan wordt het afgeremd.
Wanneer we nadenkend reageren op kunst, kunnen we leren over onszelf. We kunnen leren over anderen door te kijken/luisteren hoe die anderen reageren op kunstwerken. Als we daarvoor openstaan, kunnen we tot inzicht komen dat niet allen op dezelfde manier denken. We kunnen plezier scheppen in de verschillen. Door nieuwe, andere invalshoeken toe te laten, veranderen we ons gedrag waardoor ons leven waardevoller wordt. Luisteren we naar verschillende beschrijvingen en interpretaties van wat we zien, dan leren we dat mensen een andere kijk op de wereld kunnen hebben dan wij zelf. Zo kunnen we niet alleen wat leren over kunst maar ook over elkaar.
Vanaf een jaar of acht gaan kinderen ernaar streven om goed gelijkende, ruimtelijke tekeningen te maken. Hun tekenvaardigheid is echter ontoereikend.
Wat ik vooral problematisch vind, is dat dat de leraar tot een factor wordt gereduceerd. Waar het om draait, is niet of lesgeven ertoe doet: de vraag is hoe lesgeven er toe doet en waarvoor het ertoe doet. Het belangrijkste probleem met de idee van lesgeven als een proces van controle – zowel met de idee dat lesgeven een proces van controle is als dat het zo’n proces zou moeten zijn - is dat in zo’n voorstelling van zaken de leerling alleen als objectvan de bedoelingen en handelen van de leraar kan verschijnen, maar nooit als eigenstandig subject.
In humor worden we vanaf A langs het hoofdpad geleid en overgeplaatst naar het zijpad B. We zien het spoor dat we hebben afgelegd (van B naar A). Als we daar eenmaal zijn, zien we dat dit zinnig en volstrekt logisch is. De uitleg is volstrekt logisch, maar zet de situatie volledig op zijn kop. Dat is het verrassende van humor. Het humormodel van het asymmetrische patroon is ook het model van creativiteit. Plotseling kijk je anders tegen iets aan en achteraf lijkt het zinnig. Alle waardevolle creatieve ideeën lijken achteraf logisch. In een asymmetrische systeem is het heel goed mogelijk dat wat achteraf logisch lijkt, vooraf niet denkbaar is.
Een literatuurstudie. Zes bestanddelen die samen in juiste dosering een mens creatief maken. * Ruimte: Mentale en sociale ruimte zijn een vereiste. Men moet vrij zijn. * Intelligentie: het vermogen in wisselende omstandigheden het gedrag steeds weer aan te passen en verbanden te leggen tussen de verschillende denkwerelden. * Denkstijl: analytisch, synthetisch en het vermogen zich te kunnen verplaatsen in anderen. * Motivatie. * Persoonlijkheid: een vat vol tegenstrijdigheden * Kennis: Die kennis is nodig om zich de ruimte toe te eigenen, te analyseren, te synthetiseren, om in de huid van de ander te kunnen kruipen en om zich staande te kunnen houden.
Creatief denken gaat over soepel denken; het is een manier van leven: vrij onbekommerd, speels en buiten de lijntjes. Creativiteit gaat altijd over veranderen, verbeteren of vernieuwing. Creativiteit wordt wel beschreven als de vaardigheid om patronen te doorbreken. Spelen en plezier maken zijn de belangrijkste inspiratiebronnen voor creativiteit. Als je opzoek bent naar nieuwe ideeën is het belangrijk om je open te stellen. Door jouw oordeel uit te stellen geef je jezelf de kans om verschillende kanten en mogelijkheden te onderzoeken. Uitstel van oordeel is een essentiële vaardigheid voor creatief denken.
Proin adipiscing porta tellus, ut feugiat nibh adipiscing sit amet. In eu justo a felis faucibus ornare vel id metus. Vestibulum ante ipsum primis in faucibus orci luctus et ultrices posuere cubilia Curae; In eu libero ligula. Fusce eget metus lorem, ac viverra leo. Nullam convallis, arcu vel pellentesque sodales, nisi est varius diam, ac ultrices sem ante quis sem. Proin ultricies volutpat sapien, nec scelerisque ligula mollis lobortis.
Creatieve basisvaardigheden * Creatief waarnemen: Onze zintuigen vormen de werkelijkheid. De realiteit verandert mee als onze waarneming verandert. * Uitstel van oordeel: De kunst is open te staan en het idee in potentie te aanvaarden = uitstel van oordeel. Daarmee wordt er ruimte gecreëerd = attitude. * Flexibel associëren: Dissociatie & Recociatie. * Denken in mogelijkheden: Zodra we een redelijke oplossing hebben gevonden dan stoppen we met denken. Om nieuwe oplossingen te bedenken moeten we dus verder denken dan de logica. * Verbeeldingskracht: Met / door verbeelding kunnen voorstellingen gemaakt worden die op dat moment nog niet bestaan.
Over: * Inattentional blindness (Onaandachtigheidsblindheid) Door een focus blind voor andere informatie. Als je niet weet waar je naar kijken moet zie je niet. * Geheugen illusie: Een persoonlijk voorbeeld blijft je bij, statistieken niet. * Veranderingsblindheid. * Oorzakelijkheidsillusie: Of een herhaalbaar patroon nu wel of niet bestaat; we geloven dat het bestaat. * Potentieel illusie: dat het menselijk brein een enorm potentieel in zich heeft en de overtuiging dat dit potentieel gemakkelijk is aan te boren.
De vruchten van creativiteit verrijken culturen en verbeteren op die manier meteen onze levenskwaliteit. Creativiteit is niet iets wat gebeurt in een hoofd, het is een wisselwerking tussen gedachten en de sociaal-culturele context. Ze is eerder een stelselmatig dan een individueel fenomeen. Als we de kant van het individu kiezen, wordt creativiteit een subjectief verschijnsel. In dat geval is creativiteit weinig meer dan een innerlijke zekerheid dat wat ik doe, nieuw en nuttig is. Creativiteit moet niet gezien worden als iets dat zich voordoet in een individu, maar in relaties binnen een stelsel.
Zijn eerdere boeken 'De vergissing van Descartes'. en 'Het gelijk van Spinoza' overtuigden mij al; in mijn woorden 'gevoelens zijn een snelkoppeling van het verstand'. In dit boek gaat Damasio verder; gevoelens zijn de basis van leven, denken en de cultuur.
In dit artikel wordt het theoretisch kader van het project 'Cultuur in de spiegel, naar een doorlopende leerlijn cultuuronderwijs' onderzocht. In dit artikel wordt duidelijkgemaakt dat de benadering van Barend van Heusden (negatieve) gevolgen heeft voor het kunstonderwijs.
Zolang het doel niet verder reikt dan het plezier of de voldoening van de maker, is elke creatie een goede. Goede ideeën vragen er om meteen en direct uitgewerkt te worden voordat de kracht erachter vervaagt. Misvatting: er moet eerst inspiratie zijn voordat je aan het werk kan: het is andersom. Inspiratie is niet een idee; het is een stroom die iemand gaande houdt. Het ene idee geeft het volgende.
De sociale context fungeert dus als voedingsbodem en vangnet. Cruciaal is het functioneren binnen een collaborative circle; mensen waarmee je dagelijks te maken hebt moeten te vertrouwen zijn, constructief handelen, helpen en als het nodig is helpen (psychologische veiligheid) (Amy Edmondson, 1999) Psychologische veiligheid is van fundamenteel belang voor creativiteit.
Onconventioneel denken lijkt vaak inefficiënt, tijdverspilling of onzinnig. Toch blijkt een benadering die op het eerste gezicht onzinnig lijkt, vaak de enige manier te zijn om een zinnige oplossing te vinden. We worden allemaal creatief geboren. Als kind experimenteren we en zetten we overal vraagtekens bij.
Geen uittreksel warm pleidooi het boekje te lezen.
Gompertz maakt op overtuigende wijze de bizarre wereld van de moderne kunst voor iedereen begrijpelijk. Met grappige en interessante historische anekdotes laat hij zien hoe de kunst zich heeft ontwikkeld tot wat die nu is.
Kunstenaars denken zelf na, hebben moed om gedachten en gevoelens te tonen ook als de omgeving vijandig is. Om creatief te zijn moet je fouten maken, ben je oprecht en nieuwsgierig, sceptisch en neem je de tijd om na te denken. je ziet details en tegelijkertijd grote gehelen en je neemt een gezichtspunt in. Als we zeggen dat in de toekomst creativiteit broodnodig is dan moet er nog wel wat gebeuren in onderwijs en organisaties.
Als de kwaliteit van de beeldende ontwikkeling niet wordt beschouwd als iets dat objectief is vast te stellen en onderzoek zich richt op de beoordelaars en verschillen daartussen en als ook de onderwerpen van de beeldende producten meer variëteit hebben, dan blijkt de U-vormige ontwikkeling niet langer op te gaan.
Erfgoed is een opvatting over cultuur; het is een kader dat zeer verschillende culturele uitingen uit verschillende tijdperken van verschillende geografische herkomst als cultuur samenbrengt, vergelijkt en rangschikt. Het is als het ware de cultuur hoe om te gaan met cultuur.
Van doorslaggevend belang is dat het materiaal verwondering en nieuwsgierigheid oproept. Beter is pas iets over techniek te vertellen als het materiaal al verkend is, de kinderen er om vragen. Techniekkennis is maar een onderdeel van het begeleiden. Niet praten, stel je terughoudend op. Laat kinderen de kat uit de boom kijken, laat dingen uitproberen, het is aan de kinderen het initiatief te nemen.
Ons onderwijssysteem is de laatste jaren meer verbaal geworden, taliger. Waarschijnlijk is dit veroorzaakt door de aandacht die het onderwijssysteem de afgelopen twintig jaar heeft gegeven aan verbaallinguïstische taken. Dit gaat ten koste van het visueelruimtelijke aspect. Naast talige en visueelruimtelijke oplossingsstrategieën zijn er ook nog strategieën gebaseerd op creativiteit, op tast, op handelen, op motoriek. Denken door te doen!
Ieder creatief proces blijkt uniek en dynamisch te zijn. Dat maakt het lastig de processen te stimuleren en te begeleiden. In de praktijk zal het begeleiden van creatieve processen een zoektocht blijven, omdat ieder proces anders is.
Om de kans te vergroten op originele ideeën is het van belang om niet alleen veel ideeën (vlotheid) maar ook verschillende ideeën (verscheidenheid) op te rakelen. De sleutel voor originele ideeën ligt waarschijnlijk in het produceren van zeer verre associaties maar vooral in het combineren en abstraheren van ideeën.
Kinderen poeren en roeren het liefst in zand en modder. Zo bevredigen zij de nieuwsgierigheid. Al doende leren ze van alles; hoe dingen aanvoelen, hoe je kunt graven, stapelen en bouwen. Tijdens hun onderzoekspel vertellen ze elkaar verhalen, delen ze ontdekkingen, lachen, spelen en maken ruzie. Nieuwsgierigheid en experimenteren - Poeren en roeren – vormen de basis van natuurlijk leren.
1. Een onderzoekende en ondernemende houding, 2. Het kunnen denken buiten de gebaande paden en nieuwe samenhangen kunnen zien, 3. Het kennen van creatieve technieken, 4. Het durven nemen van risico’s en fouten kunnen zien als leermogelijkheden.
De ontwikkeling van creativiteit is een sociaal gesitueerd proces, dat tot stand komt door herhaalde interacties tussen het kind en zijn naaste omgeving. Creativiteit van leerlingen valt niet los te zien van de culturele omgeving. Daarom is het onmogelijk om te spreken van ‘onderdrukking’ van het ‘natuurlijke proces’ zoals Robinson doet.
Het boek bestaat uit twee delen; A een theoretisch deel en B een deel vol praktijkcasussen. Alleen van deel A is er een uittreksel gemaakt. Cultuur is in het onderwijs een aandachtsgebied; het past in alle vakken. Toch vereist cultuuronderwijs een specifieke aanpak.
Het literatuuronderzoek is interessant. Het onderzoek steunt op het werk van Barend van Heusden (het argument wordt gebruikt dat het om een wetenschappelijk werk gaat) en levert niet echt iets nieuws op.
De verbeelding geeft op subtiele en complexe wijze weer. Het is daarom van belang in gesprek te komen met die beelden. Kunst geldt binnen deze benadering als een complexe manier van denken. Centraal staat de geëngageerde onderzoeker die kunst bevraagd, om meer inzicht te krijgen in relevante culturele thema’s.
Kunstwerken vertellen hun eigen verhaal. De kunst is het verhaal tot je te laten komen waarbij hetcreatief denken centraal staat.
'Martens impliceert met zijn opvattingen over spel en spelen het primaat van handelen als primaire bestaansmodus. Dit in tegenstelling tot het kennisprimaat waarmee wij allen zo vertrouwd zijn, maar dat ons in ons formele onderwijs altijd heeft afgehouden van de ‘levende ervaring’ als basis voor ontwikkeling en leren'. Voorwoord Luc Stevens.
Aan alles wat we om ons heen zien is een fantasie vooraf gegaan. Verkeersregels, wetten, beleefdheidsregels, kwaliteitsnormen – we hebben ze allemaal zelf verzonnen. We creëren ideeën, fantaseren en spelen met wat we tegenkomen en scheppen zo een nieuwe geschiedenis. Als dat waar is, kunnen we ook de toekomst verzinnen. Ook jouw eigen persoonlijkheid is voor een groot deel verzonnen.
We verschuiven van een economie en een samenleving die stoelen op de logische, lineaire, computerachtige kwaliteiten van het informatietijdperk naar een economie en een samenleving die stoelen op inventieve, empathische en holistische kwaliteiten.
Huidige benaderingen in het onderwijs worden verhinderd door aannames over intelligentie en creativiteit die de talenten hebben verkwist en het creatieve vertrouwen hebben verstikt bij onmetelijk veel mensen. De enorme verspilling komt voor een deel voort uit de obsessie met bepaalde soorten academische vaardigheden en de preoccupatie met gestandaardiseerde tests. Een van de redenen waarom het nu niet werkt is dat het echte leven organisch flexibel en divers is. Het leven is niet rechtlijnig. Onderwijssystemen hervormen is niet voldoende; ze moeten transformeren.
Creatief leren vereist onvoorspelbaarheid, onreduceerbaarheid en nieuwheid volgens de basisprincipes van het constructivisme In het constructivisme van Piaget zijn leren en creativiteit allebei emergente processen. Zijn cruciale aanname van de theorie van intellectuele ontwikkeling is dat het kind nieuwe schema’s construeert en dat deze schema’s niet simpelweg voortdurende verzamelingen van nieuwe kennis zijn, maar complete reorganisaties van gedachten vertegenwoordigen.
Je kunt de gedachten van anderen lezen! Wetenschappers hebben namelijk cellen in de hersenen ontdekt die de hele dag niets anders doen, de zogenaamde spiegelneuronen. Als de aap observeert hoe iemand anders een handeling uitvoert dan wordt dit gedrag in de hersenen van de aap nageaapt alsof de aap het gedrag zelf uitvoert. Het brein lijkt alleen te spiegelen wat het naar de eigen ervaring kan vertalen. Door de combinatie van onze spiegelneuronen en onze ervaringswereld nemen we niet alleen waar wat de ander doet, maar wordt ons eigen neurale netwerk geactiveerd, als zouden we het gedrag en de emoties zelf vertonen en ervaren. Spiegelneuronen verschaffen je dus inlevingsvermogen. Ze doen meer; ze laten je anticiperen.
Wetenschappers kennen bepaalde kenmerken die horen bij een compleet organisme toe aan delen van het organisme. Toelichting: het is heel verdedigbaar om te zeggen dat de motor het belangrijkste, het meest cruciale onderdeel van het vliegtuig is. Daaruit kun je niet concluderen dat de motor het vliegtuig is. Zonder vleugels geen vliegen. Zo ligt het voor de hand om te stellen dat de hersenen essentieel zijn voor het denken. Alles wijst er op dat hersenen daarvoor cruciaal zijn. Daaruit volgt nog niet dat hersenen denken. Het is een lichaam (inclusief de hersenen) dat denkt. Zonder lichaam zijn de hersenen lam.
Het schilderij is een werk waarin de kunstenaar zijn brein, zijn technisch kunnen en zijn emoties heeft gelegd, om ons iets te vertellen en ook om in ons brein emoties op te roepen. Daardoor wordt verf tot schoonheid, verwondering of verbijstering. De kunstenaar heeft de verf tot leven geroepen en de ervaring komt tot stand door communicatie met de waarnemer.
Het gaat erom een kunstenaarsmindset aan te nemen; Kunstenaars zijn in staat om niet alleen de oppervlakte te zien, maar voorbij het hier-en-nu mogelijkheden en fantasieën toe te laten en zo een weg vooruit te ontwaren. Vervolgens kunnen zij tastbare vormen en directe ervaringen ontwerpen waarmee hun ideeën en visioenen toegankelijk en inspirerend worden voor anderen. Ervaringen, gevoelens en emoties worden deelbaar. Het is een open houding die ons helpt de wereld onbevangen, speels, onderzoekend én scheppend tegemoet te treden. Het is een daad van opstand tegen vaste patronen en gewoonten van ons denken en voelen.Kunst is een kracht waarmee we de samenleving kunnen vitaliseren.
Een handleiding voor leerkrachten die de icc-cursus volgen. Een boek vol praktische tips.
Kinderen benoemen wat ze ervaren en leggen verbindingen tussen verschillende ervaringen. Vanuit zulke verbindingen ontstaan eigen gedachten, en vanuit eigen gedachten ontstaat een eigen denkwereld en daarmee een eigen werkelijkheid. Wat en hoe een kind waarneemt is voor ieder kind, net als iedere volwassene, verschillend. Daarom gaat het er niet om of de werkelijkheid van het kind jouw werkelijkheid is. Wel dat een kind een eigen redenering mag opbouwen over hoe de wereld volgens hem in elkaar zit.
de opvolger van Kunstmeester
Een boek geschreven voor PABO studenten. Een boek met heel veel praktijkvoorbeelden. De auteurs hebben jaren zelf in het basis - en speciaalonderwijs gewerkt (ook bij de kleuters!) en hebben eindeloos veel uitgeprobeerd.
Hoofdstuk 1. Kinderen houden ervan om met hun handen iets te maken. Een zogenaamd 'werkje' (alle leerlingen maken hetzelfde) wordt daarom meestal wel leuk gevonden. Typisch voor het onderwijs is om dat werkje te beoordelen, te becijferen. Je hebt het al dan niet goed naar het voorbeeld gemaakt.
Bij verbeelden stoppen kinderen hun ziel en zaligheid in het werk. Dat (kunst)werk gaat dan over het kind zelf. Het verhaal dat verbeeld is, kan het kind toelichten: 'Kijk hier zie je dit en dat betekent ...' Wat er gezien wordt wordt gekoppeld aan eigen gedachten, eigen gevoelens en eigen ervaringen. Net als in de kunst kan dat kinder (kunst)werk niet beoordeeld worden. Immers het werk vertelt iets over het kind en het kind is per defintie goed. Wat wel kan, is het kind stimuleren het beeld en het verhaal te scherpen, vorm en inhoud dichter bij elkaar te brengen. Kinderen leren overzichzelf en overzichzelf in de wereld door te verbeelden. Het leerresultaat is bij verbeelden vele malen dieper dan bij het namaakwerkje.
Hoofdstuk 2. Kinderen groeien. Op elk gebied ontwikkeld het kind zich. Het mensenkind heeft veel tijd nodig om een zelfstandig functionerend wezen te worden. Er is veel over die ontwikkeling te zeggen. Hoewel er lijnen van ontwikkeling bestaan die voor kinderen in het algemeen gelden, staat die ontwikkeling niet vast. Ook de esthetische ontwikkeling niet al beschrijven we die uitvoerig. Michael Parsons geeft met zijn beschrijving slechts een richting. Elk kind ontwikkelt zich op een unieke manier. Het gaat er dus om om het kind te zien.
Hoofdstuk 3. Een kind wordt geboren binnen een familie. Het groeit op binnen de waarden van die familie. Wij noemen dit de familie-cultuur. Een kind neemt zijn leven lang deze cultuur met zich mee. Op school ontmoeten de familie-culturen elkaar en vormen zo de school-cultuur. Aan het onderwijs om verbinding te maken tussen de culturen en voort te bouwen.Kunstwerken maken een cultuur zichtbaar. Kunstwerken gebruiken in het onderwijs is kinderen helpen zich te verhouden tot die cultuur.
Hoofdstuk 4. Als ik jou over mijn werk vertel, dan leer jij mij een beetje kennen. Immers mijn werk gaat over mijn ervaringen, mijn gedachten en mijn gevoelens. Door te vertellen vind ik woorden die mij duiden, zo leer ik ook over mijzelf, wordt ik bewust van mijzelf. Reflecteren kun je leren. Zeker in combinatie met presenteren. Praten met elkaar over kunstwerken van kunstenaars is interessant omdat kunstenaars hun kijk op zichzelf en de wereld in het kunstwerk tonen. En omdat iedereen op een eigen manier naar de wereld kijkt, is in kunstwerken een rijkdom van inzichten te onderzoeken.
Hoofdstuk 5. Iedereen denkt, iedereen kan creatief denken. Er zijn heel veel leuke korte oefeningen om dat creatief denken te stimuleren. Creatief denken is van levensbelang. Creatief denken is niet voorbehouden aan de kunsten. Creatief denken is noodzakelijk in wiskunde, natuurkunde, etc.. Creatief denken hebben we nodig om problemen op te lossen. Als iemand zegt dat die niet creatief is dan bedoelt die waarschijnlijk dat die niet handig is, niet vaardig op een van de kunstgebieden.
Hoofdstuk 6. Kunst vertelt over het leven, over de wereld. Kunst is verweven met de maatscgappij. Kunst toont de maatschappij, de cultuur. Binnen het onderwijs zou kunst heel goed het overkoepend kader kunnen zijn waarbinnen de andere vakken passen. Dan is er wiskunst, natkunst, gesckunst, etc. Taal is dan het gemeenschappelijke. In dit hoofdstuk heel veel voorbeelden van geïntegreerd werken. Als twee vakken samen gaan dan moet het specifieke van elk vak overeind blijven. Het ene vak mag niet een flauwe illustratie zijn bij het andere. Daar zijn de vakken opzichzelf te belangrijk voor. Integreren van vakken levert tijdwinst op. Beeldende vorming is daarmee de moeder van alle vakken.
Hoofdstuk 7. In dit hoofdstuk heel veel voorbeelden voor de verschillemnde groepen in de basisschool.
Het voorwoord van dit boek is geschreven door Chiel van der Veen, Lector Urban Care & Education aan Hogeschool Windesheim en universitait hoofddocent onderwijswetenschappen aan de Vrije Universiteit Amsterdam.